Ұлттық статистика бюросы
Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі
Кәсіпорын статистикасы | Заңды тұлғалар | Дара кәсіпкерлік субъектілері | Филиалдар және шетелдік заңды тұлғалардың филиалдары | Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілер | ||||||
| тіркелген | жұмыс істеп тұрған | тіркелген | жұмыс істеп тұрған | тіркелген | жұмыс істеп тұрған | тіркелген | жұмыс істеп тұрған | ||
| Барлығы | 526 290 | 421 209 | 1 719 279 | 1 638 998 | 32 062 | 22 305 | 2 178 951 | 2 002 199 | |
| Шағын | 517 123 | 412 186 | - | - | 30 931 | 21 188 | 2 175 927 | 1 999 259 | |
| Орта | 6 689 | 6 575 | - | - | 632 | 623 | 3 024 | 2 940 | |
| Ірі | 2 478 | 2 448 | - | - | 499 | 494 | - | - | |
Жыл сайын тіркелген заңды тұлғалар санының орта есеппен 4,5%-ға өскені байқалады, осылай соңғы он жылда (2013-2023 жылдары) олардың саны 338981-дан 526290 дейін (187309 бірлікке немесе 55,3%-ға) өсті. Осыған байланысты негізгі өсім шағын заңды тұлғалар есебінен орын алатындығын атап өту қажет, олардың саны жыл сайын тұрақты түрде орташа 4,6%-ға көбейді. Шағын кәсіпкерліктен бөлек, орта және ірі заңды тұлғалар серпіні тұрақсыз сипатқа ие. Соңғы онжылдықта, орта және ірі заңды тұлғалар санының жыл сайынғы өсуі аясында, 2016, 2017 және 2019 жылдары олардың саны елеусіз түрде, бірақ (1,3%-ға, 1,4%-ға және 3,1%-ға сәйкесінше) төмендеді.
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
| Қазақстан Республикасы | 338 981 | 353 833 | 360 287 | 383 850 | 412 677 | 433 774 | 446 687 | 461 983 | 481 732 | 507 238 | 526 290 |
| шағын | 330 435 | 344 994 | 351 229 | 374 912 | 403 862 | 424 796 | 437 988 | 453 343 | 472 777 | 497 995 | 517 123 |
| орта | 6 113 | 6 364 | 6 572 | 6 502 | 6 432 | 6 490 | 6 297 | 6 235 | 6 494 | 6 685 | 6 689 |
| ірі | 2 433 | 2 475 | 2 486 | 2 436 | 2 383 | 2 488 | 2 402 | 2 405 | 2 461 | 2 558 | 2 478 |
2023 жылғы желтоқсанды қараша айымен салыстырғанда, тіркелген заңды тұлғалар санының (0,4%-ға) азайғаны байқалады, өткен жылғы сәйкес кезеңмен салыстырғанда олардың саны 3,6%-ға көбейді. Жұмыс істеп тұрған заңды тұлғалар саны ағымдағы жылдың алдыңғы айымен салыстырғанда 0,2% азайған, ал өткен жылғы сәйкес кезеңмен салыстырғанда 5,5%-ға өскені байқалады. Жыл басынан бері экономикалық қызмет түрлері бойынша тіркелген заңды тұлғалар санының барынша басым бөлігі «Көтерме және бөлшек саудада сату; автомобильдерді және мотоциклдерді жөндеу» саласы бойынша сақталуда, 2024 жылғы 1 қаңтарда олардың үлесі 27,7%-ды құрайды. Екінші орында – «Құрылыс» (13,3%), үшінші орында – «Көрсетілетін қызметтердің өзге де түрлерін ұсыну» (9,9%). Осы үш қызмет түрінің жиынтық үлесі барлық тіркелген заңды тұлғалардың 50,9%-ын құрады.
2024 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша барынша көп тіркелген заңды тұлғалар саны Алматы қаласына (148244 немесе 28,2%) және Астана (100990 немесе 19,2%), және Қарағанды облысына (28737 немесе 5,5%) тиесілі. Ең аз тіркелген заңды тұлғалар саны Ұлытау (2969 және 0,6%), және Жетісу (8288 және 1,6%) және Абай (8281 және 1,6%) облыстарына тиесілі.
| Барлығы | Одан | |||||
| жұмыс істеп тұрғандар | оның ішінде | Таратылу процесінде | ||||
| қайта тіркелгендер | белсенді | уақытша белсенді еместері | ||||
| Қазақстан Республикасы | 526 290 | 421 209 | 56 632 | 198 516 | 166 061 | 4 786 |
| Ауыл, орман және балық шаруашылығы | 20 990 | 17 809 | 1 825 | 7 987 | 7 997 | 120 |
| Тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу | 5 331 | 4 429 | 644 | 1 464 | 2 321 | 51 |
| Өндеу өнеркәсібі | 26 482 | 20 858 | 1 929 | 10 157 | 8 772 | 288 |
| Электр энергиясымен, газбен, бумен, ыстық сумен және ауаны кондициялаумен жабдықтау | 1 910 | 1 599 | 156 | 773 | 670 | 9 |
| Сумен жабдықтау; қалдықтарды жинау, өндеу және жою, ластануды жою бойынша қызмет | 2 781 | 2 211 | 171 | 1 112 | 928 | 42 |
| Құрылыс | 69 792 | 52 722 | 5 756 | 17 197 | 29 769 | 1 234 |
| Көтерме және бөлшек саудада сату; автомобильдерді және мотоциклдерді жөндеу | 145 813 | 108 795 | 16 321 | 46 785 | 45 689 | 1 656 |
| Көлік және жинақтау | 21 681 | 17 293 | 2 305 | 8 100 | 6 888 | 212 |
| Тұру және тамақтану бойынша қызмет көрсету | 10 357 | 8 469 | 1 390 | 4 002 | 3 077 | 42 |
| Ақпарат және байланыс | 17 922 | 15 132 | 2 942 | 7 098 | 5 092 | 64 |
| Қаржы және сақтандыру қызметі | 7 897 | 5 567 | 777 | 2 734 | 2 056 | 124 |
| Жылжымайтын мүлікпен операциялар | 25 299 | 21 903 | 3 110 | 12 957 | 5 836 | 166 |
| Кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет | 34 612 | 28 428 | 3 125 | 14 288 | 11 015 | 212 |
| Әкімшілік және қосалқы қызмет көрсету саласындағы қызмет | 25 164 | 21 331 | 2 512 | 11 405 | 7 414 | 145 |
| Мемлекеттік басқару және қорғаныс; міндетті әлеуметтік қамсыздандыру | 9 512 | 9 241 | 114 | 8 988 | 139 | 36 |
| Білім беру | 29 780 | 27 669 | 1 952 | 20 125 | 5 592 | 130 |
| Денсаулық сақтау және халыққа әлеуметтік қызмет көрсету | 10 916 | 9 887 | 986 | 6 145 | 2 756 | 40 |
| Өнер, ойын-сауық және демалыс | 7 978 | 6 658 | 1 003 | 3 484 | 2 171 | 37 |
| Көрсетілетін қызметтердің өзге де түрлерін ұсыну | 52 072 | 41 207 | 9 614 | 13 714 | 17 879 | 178 |
| Үй қызметшісін жалдайтын үй шаруашылықтарының қызметі, өзіндік тұтынуы үшін тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді өндіру бойынша үй шаруашылықтарының қызметі | - | - | - | - | - | - |
| Аумақтан тыс ұйымдар мен органдардың қызметі | 1 | 1 | - | 1 | - | - |
| Барлығы | Оның ішінде меншік нысандары және түрлері бойынша | |||||
| мемлекеттік | жеке барлығы | одан | шетелдік | |||
| мемлекеттің қаты-суымен (шетелдің қатысуынсыз) | бірлескен кәсіп-орындар (шетелдің қатысуымен) совместных предприятий | |||||
| Қазақстан Республикасы | 526 290 | 25 507 | 450 245 | 325 | 11 210 | 50 538 |
| Шағын | 517 123 | 20 750 | 446 336 | 259 | 10 931 | 50 037 |
| Орта | 6 689 | 3 587 | 2 809 | 30 | 173 | 293 |
| Ірі | 2 478 | 1 170 | 1 100 | 36 | 106 | 208 |
2023 жылғы желтоқсанды қараша айымен салыстырғанда кейбір тіркелген дара кәсіпкерлік субъектілерінің (2,4%-ға) азайғаны байқалады, өткен жылғы сәйкес кезеңмен салыстырғанда олардың саны 8,5%-ға көбейді. Сонымен қатар жұмыс істеп тұрған дара кәсіпкерлік субъектілер санының ағымдағы жылдың алдыңғы аймен салыстырғанда 1,9%-ға азайғаны байқалады және өткен жылмен салыстырғанда 11,1%-ға ұлғайды. Жыл басынан бері экономикалық қызмет түрлері бойынша тіркелген дара кәсіпкерлік субъектілерінің барынша басым бөлігі «Көтерме және бөлшек саудада сату; автомобильдерді және мотоциклдерді жөндеу» саласы бойынша сақталуда, 2024 жылғы 1 қаңтарда олардың үлесі 37,5%-ды құрайды. Екінші орында «Көрсетілетін қызметтердің өзге де түрлерін ұсыну» (17,4 %), үшінші орында «Ауыл, орман және балық шаруашылығы» (16,2%). Осы үш қызмет түрінің жиынтық үлесі барлық тіркелген дара кәсіпкерлік субъектілердің 71,1%-ын құрайды.
| Барлығы | Оның ішінде іске асыратындар: | |||||
| тіркелген | жұмыс істеп тұрған | жеке кәсіпкерлік түрінде | бірлескен кәсіпкерлік түрінде | |||
| тіркелген | жұмыс істеп тұрған | тіркелген | жұмыс істеп тұрған | |||
| Барлығы | 1 719 279 | 1 638 998 | 1 646 800 | 1 567 308 | 72 479 | 71 690 |
| Ауыл, орман және балық шаруашылығы | 278 973 | 269 898 | 206 596 | 198 292 | 72 377 | 71 606 |
| Тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу | 763 | 734 | 763 | 734 | - | - |
| Өңдеу өнеркәсібі | 96 169 | 92 004 | 96 160 | 91 995 | 9 | 9 |
| Электр энергиясымен, газбен, бумен, ыстық сумен және ауаны кондициялаумен жабдықтау | 591 | 554 | 591 | 554 | - | - |
| Сумен жабдықтау; қалдықтарды жинау, өңдеу және жою, ластануды жою бойынша қызмет | 1 933 | 1 823 | 1 932 | 1 822 | 1 | 1 |
| Құрылыс | 50 870 | 48 010 | 50 868 | 48 008 | 2 | 2 |
| Көтерме және бөлшек саудада сату; автомобильдерді және мотоциклдерді жөндеу | 644 624 | 616 742 | 644 607 | 616 727 | 17 | 15 |
| Көлік және жинақтау | 79 935 | 74 699 | 79 926 | 74 693 | 9 | 6 |
| Тұру және тамақтану бойынша қызмет көрсету | 43 444 | 40 880 | 43 440 | 40 876 | 4 | 4 |
| Ақпарат және байланыс | 17 591 | 16 549 | 17 591 | 16 549 | - | - |
| Қаржы және сақтандыру қызметі | 524 | 479 | 524 | 479 | - | - |
| Жылжымайтын мүлікпен операциялар | 85 336 | 81 691 | 85 316 | 81 675 | 20 | 16 |
| Кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет | 30 028 | 28 096 | 30 027 | 28 095 | 1 | 1 |
| Әкімшілік және қосалқы қызмет көрсету саласындағы қызмет | 37 683 | 35 778 | 37 672 | 35 767 | 11 | 11 |
| Мемлекеттік басқару және қорғаныс; міндетті әлеуметтік қамсыздандыру | 138 | 135 | 138 | 135 | - | - |
| Білім беру | 27 168 | 25 838 | 27 167 | 25 837 | 1 | 1 |
| Денсаулық сақтау және халыққа әлеуметтік қызмет көрсету | 10 710 | 10 275 | 10 710 | 10 275 | - | - |
| Өнер, ойын-сауық және демалыс | 14 259 | 13 377 | 14 258 | 13 376 | 1 | 1 |
| Көрсетілетін қызметтердің өзге де түрлерін ұсыну | 298 540 | 281 436 | 298 514 | 281 419 | 26 | 17 |
2024 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша тіркелген филиалдар мен шетелдік заңды тұлға филиалдарының саны 32062 бірлікті құрады, оның ішінде жұмыс жасайтыны - 22305. Барынша көп тіркелген филиалдар мен шетелдік заңды тұлға филиалдарының саны Алматы қаласына (3821 немесе 11,9%) және Астана қаласына (3721 немесе 11,6%), және Қарағанды облысына (2136 немесе 6,7 %) тиесілі. Экономикалық қызмет түрлері бойынша тіркелген филиалдар мен шетелдік заңды тұлға филиалдарының барынша басым үлесі «Көрсетілетін қызметтердің өзге де түрлерін ұсыну» (12997 немесе 40,5%), «Көтерме және бөлшек саудада сату; автомобильдерді және мотоциклдерді жөндеу» (4554 немесе 14,2%) және «Кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет» (2250 немесе 7%) салаларына жатады.
| Барлығы | Оның ішінде меншік нысандары және түрлері бойынша | |||||
| мемлекеттік | жеке барлығы | одан | шетелдік | |||
| мемлекеттің қаты-суымен (шетелдің қатысуынсыз) | бірлескен кәсіп-орындар (шетелдің қатысуымен) совместных предприятий | |||||
| Қазақстан Республикасы | 28 036 | 2 500 | 24 235 | 200 | 706 | 1 301 |
| Шағын | 26 949 | 2 261 | 23 435 | 177 | 669 | 1 253 |
| Орта | 609 | 121 | 459 | 13 | 17 | 29 |
| Ірі | 478 | 118 | 341 | 10 | 20 | 19 |
| Барлығы | Одан | |||||
| жұмыс істеп тұрған | Оның ішінде | Таратылу процесінде | ||||
| қайта тіркелгендер | белсенді | уақытша белсенді еместері | ||||
| Қазақстан Республикасы | 4 026 | 2 395 | 387 | 989 | 1 019 | 83 |
| Шағын | 3 982 | 2 353 | 386 | 948 | 1 019 | 82 |
| Орта | 23 | 21 | 1 | 20 | - | 1 |
| Ірі | 21 | 21 | - | 21 | - | - |
2024 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша шетелдік меншік нысанымен тіркелген заңды тұлғалар, филиалдар мен шетелдік заңды тұлғалардың филиалдары саны өткен жылғы сәйкес мерзіммен салыстырғанда 16,1%-ға көбейді. Бірлескен меншік нысанымен тіркелген заңды тұлғалар мен филиалдар 0,9%-ға артты.
Экономикалық қызмет түрлері бөлінісінде шетелдік және бірлескен меншік нысанымен тіркелген заңды тұлғалар, филиалдар мен шетелдік заңды тұлға филиалдарының барынша басым үлесі «Көтерме және бөлшек саудада сату; автомобильдерді және мотоциклдерді жөндеу» – 37,8%, «Көрсетілетін қызметтердің өзге де түрлерін ұсыну» – 13,1%, «Құрылыс» – 9,6% салаларына тиесілі.
| Заңды тұлғалар, филиалдар мен шетелдік заңды тұлғалардың филиалдары | ||||
| шетелдік меншік нысаны | бірлескен меншік нысаны | |||
| тіркелген | жұмыс істеп тұрған | тіркелген | жұмыс істеп тұрған | |
| Қазақстан Республикасы | 55 865 | 43 421 | 11 916 | 8 740 |
| Ресей | 23 009 | 19 444 | 5 091 | 3 954 |
| Түркия | 5 431 | 3 806 | 767 | 474 |
| Қытай | 3 964 | 2 460 | 818 | 559 |
| Өзбекстан | 3 889 | 3 047 | 676 | 472 |
| Қырғызстан | 3 076 | 2 316 | 397 | 301 |
| Украина | 1 384 | 1 056 | 386 | 290 |
| Әзірбайжан | 1 359 | 1 062 | 224 | 157 |
| Германия | 943 | 748 | 531 | 399 |
| Корея Республикасы | 877 | 615 | 180 | 113 |
| Беларусь | 836 | 732 | 183 | 140 |
2024 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша жұмыс істеп тұрған ШОК субъектілерінің саны өткен жылғы сәйкес мерзіммен салыстырғанда 10,1%-ға көбейді. ШОК субъектілерінің жалпы санындағы жеке кәсіпкерлердің үлесі 66,2%-ды, шағын кәсіпкерлік заңды тұлғалары – 21%, шаруа немесе фермер қожалықтары – 12,7%, орта кәсіпкерлік заңды тұлғалары – 0,1%-ды құрады.
Экономикалық қызмет түрлері бөлінісінде тіркелген шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің барынша басым үлесі «Көтерме және бөлшек саудада сату; автомобильдерді және мотоциклдерді жөндеу» – 35,9%; «Көрсетілетін қызметтердің өзге де түрлерін ұсыну» – 15%. «Ауыл, орман және балық шаруашылығы» – 14,5% салаларына тиесілі.
| тіркелген | жұмыс істеп тұрғандар | |
| Қазақстан Республикасы | 2 178 951 | 2 002 199 |
| Абай | 57 925 | 53 269 |
| Ақмола | 62 503 | 57 919 |
| Ақтөбе | 92 112 | 83 819 |
| Алматы | 141 877 | 134 628 |
| Атырау | 70 866 | 65 045 |
| Батыс Қазақстан | 62 642 | 57 653 |
| Жамбыл | 118 621 | 106 779 |
| Жетісу | 63 584 | 58 914 |
| Қарағанды | 109 615 | 99 190 |
| Қостанай | 67 997 | 64 286 |
| Қызылорда | 71 147 | 67 180 |
| Маңғыстау | 84 971 | 79 742 |
| Павлодар | 60 689 | 54 578 |
| Солтүстік Қазақстан | 37 977 | 34 891 |
| Түркістан | 210 898 | 206 855 |
| Ұлытау | 19 858 | 18 791 |
| Шығыс Қазақстан | 69 702 | 62 616 |
| Астана қаласы | 254 999 | 227 386 |
| Алматы қаласы | 381 950 | 340 132 |
| Шымкент қаласы | 139 018 | 128 526 |
Дара кәсіпкерлік – бұл Қазақстан Республикасы азаматтарының, қандастардың таза кіріс алуға бағытталған, жеке тұлғалардың өздерінің меншігіне негізделген және жеке тұлғалар атынан, олардың тәуекел етуімен және мүліктік жауапкершілігімен жүзеге асырылатын дербес, бастамашыл қызметі. Дара кәсіпкерлік өзіндік немесе бірлескен кәсіпкерлік түрінде жүзеге асырылады.
Өзіндік кәсіпкерлікті бір жеке тұлға өзіне меншік құқығымен тиесілі мүлік негізінде, сондай-ақ мүлікті пайдалануға және (немесе) оған иелік етуге жол беретін өзге де құқыққа орай дербес жүзеге асырады.
Бірлескен кәсіпкерлікті жеке тұлғалар (жеке кәсіпкерлер) тобы өздеріне ортақ меншік құқығымен тиесілі мүлік негізінде, сондай-ақ мүлікті бірлесіп пайдалануға және (немесе) оған иелік етуге жол беретін өзге де құқыққа орай жүзеге асырады.
Кәсіпкерлік субъектілерінің санаттары – қызметкерлердің орташа жылдық саны мен орташа жылдық табысқа байланысты кәсіпкерлік субъектілері мына топтарға жатады: "шағын кәсіпкерлік субъектілері", оның ішінде микрокәсіпкерлік субъектілері; орта кәсіпкерлік субъектілері; ірі кәсіпкерлік субъектілері. Мемлекеттік статистика мақсаты үшін тек қана қызметкерлердің орташа жылдық саны белгісі ғана пайдаланылады.
Қызметтің негізгі түрі – шаруашылық жүргізуші субъект жүзеге асыратын қызметтің кез келген басқа түріне қосылған құн салығынан асатын қызмет түрі;
Қосылқы қызмет түрі – үшінші тұлғалар үшін өнімді (тауарды және қызметті) өндіру мақсатында жүзеге асырылатын негізгіден басқа қызмет түрі.
Барлық ұсынылған көрсеткіштер Статистикалық бизнес-тіркелім негізінде қалыптасқан, ол заңды тұлғалар, филиалдар және шетелдік заңды тұлға филиалдары, сондай-ақ тіркеу органдарында тіркеуден немесе қайта тіркеуден өткен жеке кәсіпкерлік субъектілері туралы ақпаратты қамтиды.
Ұсынылған кестелер тіркелген және жұмыс жасап тұрған заңды тұлғалардың, филиалдардың және шетелдік заңды тұлға филиалдарының, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің, сондай-ақ өңірлер бөлінісі мен қызмет түрлері бойынша, меншік нысандары бойынша, мөлшері бойынша шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің санын көрсетеді.
Қызмет түрлері қолданыстағы Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішіне (ЭҚЖЖ) сәйкес ұсынылған. Бірнеше қызмет түрлерін жүзеге асыратын субъектілер ең көп қосылған құн өсімін қамтамасыз ететін, негізгі қызмет бойынша есептеледі.
Статистикалық бизнес-тіркелімде жұмыс жасайтын субъектілерге мыналар жатады:
«Қызметкерлердің саны бойынша заңды тұлғалардың, филиалдар мен өкілдіктердің, сондай-ақ жеке кәсіпкерлік субъектілерінің өлшемділігі жіктеуішіне» сәйкес мөлшері бойынша қызметкерлердің жалпы жылдық санына байланысты субъектілерді 3 топқа бөлу қарастырылған:
Филиалдары бар заңды тұлғалар оның барлық филиалдарындағы қызметкерлерінің тізімдік санымен бірге есептеледі.
