Ұлттық статистика бюросы
Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі
Баға статистикасы 
Өткен жылғы қарашамен салыстырғанда бағаның өсуі қантқа – 70,6%, өрікке – 65,4%, банандарға – 45,8%, ұнға – 43,7%, макарон өнімдеріне, консервіленген сүтке – 42,2%-дан, қарақұмық жармаға – 38,2%, қаймаққа – 36,6%, тоқаш және ұннан дайындалатын өнімдеріне 34,3% белгіленді. Бағаның төмендеуі қырыққабатқа – 16,5%, сәбізге – 4,6%, қызылшаға 1,3% байқалды.
Баға деңгейі кеңсе тауарларға – 67,9%, жуғыш және тазалағыш құралдарға – 43,3%, жеке қолданылатын тауарларға – 36,5%, тұрмыс құралдарына – 26,9%, жиһаз және үйге қажетті заттарға – 25,1%, құрылыс материалдарға – 23,7%, киім және аяқ киімге 17,1% өсті. Дизель отыны 11,7% қымбаттады, ал баллондағы сұйытылған газ 21,2% арзандады.
Баға кешенді демалу ұйымдарына – 26,4%, қоғамдық тамақтандыру қызметтеріне – 23,4%, денсаулық сақтау қызметтеріне – 17,8%, шаштараздар мен жеке қызмет көрсету орындары қызметтеріне – 17,2%, санаторийлер қызметтеріне 16,7% жоғарылады. Жолаушылар әуе көлігі қызметтері – 26,9%, темір жол көлігі қызметтері 19,3% қымбаттады.
Тұрғын үйді күтіп ұстауға тарифтер төлемі – 17,2%, қоқыс шығаруға – 17%, электр энергияға 8,1% өсті.
Өңірлер бөлінісінде 2022 жылғы қарашада жылдық мәнде орташа республикалық деңгейден асатын инфляцияның ең жоғары деңгейі Маңғыстау облысында (23,8%), Астана қаласында (22,6%), Ақмола (21%), Ұлытау (20,3%), Қарағанды (20,2%) облыстарында қалыптасты.
| 2022 | 2021 | 2020 | |
|---|---|---|---|
| Қазақстан Республикасы | 19,6 | 8,7 | 7,3 |
| Абай | 19,5 | … | … |
| Ақмола | 21,0 | 9,0 | 7,3 |
| Ақтөбе | 19,2 | 8,8 | 7,0 |
| Алматы | 17,8 | 8,4 | 7,1 |
| Атыра | 19,0 | 8,5 | 7,4 |
| Батыс Қазақстан | 18,8 | 8,8 | 7,1 |
| Жамбыл | 18,0 | 8,8 | 6,9 |
| Жетісу | 19,2 | … | … |
| Қарағанды | 20,2 | 8,9 | 7,4 |
| Қостанай | 18,8 | 8,5 | 7,1 |
| Қызылорда | 19,1 | 8,5 | 7,3 |
| Маңғыстау | 23,8 | 9,4 | 7,5 |
| Павлодар | 19,1 | 8,8 | 7,7 |
| Солтүстік Қазақстан | 19,6 | 8,8 | 7,1 |
| Түркістан | 19,0 | 9,0 | 7,8 |
| Ұлытау | 20,3 | … | … |
| Шығыс Қазақстан | 19,3 | 9,2 | 7,2 |
| Астана қаласы | 22,6 | 8,6 | 7,6 |
| Алматы қаласы | 19,5 | 8,6 | 7,0 |
| Шымкент қаласы | 19,5 | 8,3 | 7,2 |
Инфляцияның жылдық деңгейіне ең үлкен үлес қосқан азық-түлік және алкогольсіз сусындар (9,5 пайыздық тармақ), тұрғын үй қызметтері (2,3 пайыздық тармақ), әртүрлі тауарлар мен қызметтер (1,8 пайыздық тармақ), киім және аяқ киім (1,7 пайыздық тармақ).
Бір жылда баға нан өнімдері мен жармаларға – 32,8%, ет және ет өнімдеріне 16,1% жоғарылады және инфляцияға 2,2 және 1,7 пайыздық тармаққа негізгі үлес қосты. 2022 жылғы қарашадағы жылдық инфляцияға, сүт өнімдері 30% қымбаттауы 1,3 пайыздық тармаққа, жемістер мен көкөністерге (17,4%) – 1,1 пайыздық тармаққа, қант (70,6%) - 0,7 пайыздық тармаққа үлес қосты.
ТКШ қызметтері бір жылда 16% қымбаттады және олардың инфляцияға үлесі 2,3 пайыздық тармақты құрады. 2022 жылғы қарашада тұрғын үйді жалдау өткен жылдың қарашамен салыстырғанда 42,3% жоғары болды және жылдық инфляцияға 1,2 пайыздық тармаққа үлес қосты.
| Тауарлар мен қызметтер | Өсу қарқыны | Баға өсіміне салым |
|---|---|---|
| Азық-түлік тауарлар | 24,14 | 9,904 |
| Нан өнімдері мен жармалар | 32,79 | 2,215 |
| Ет және ет өнімдері | 16,10 | 1,725 |
| Сүт өнімдері | 29,98 | 1,248 |
| Жұмыртқа | 19,98 | 0,178 |
| Май және тоң май | 21,18 | 0,494 |
| Жемістер мен көкөністер | 17,43 | 1,128 |
| Қант | 70,57 | 0,655 |
| Алкогольсіз сусындар | 24,77 | 0,558 |
| Азық-түлік емес тауарлар | 18,63 | 5,729 |
| Киім | 16,40 | 1,119 |
| Аяқ киім | 18,58 | 0,607 |
| Жуғыш заттар | 43,30 | 0,577 |
| Бензин | 0,61 | 0,016 |
| Жеке қолдану тауарлар | 36,52 | 1,179 |
| Ақылы қызметтер | 14,08 | 3,955 |
| Тұрғын үй қызметтері, су, электрэнергиясы, газ және отынның басқа да түрлері | 15,99 | 2,263 |
| тұрғын үйді күтіп ұстауға төлем | 17,23 | 0,169 |
| тұрғын үйді жалдау | 42,27 | 1,181 |
| тұрғын үй жайларды жөндеу және қызмет көрсету | 20,61 | 0,519 |
| суық су | 1,23 | 0,007 |
| ысты су | 0,48 | 0,002 |
| қоқыс шығару | 16,96 | 0,047 |
| суды бұру | 2,90 | 0,006 |
| электрэнергия | 8,06 | 0,195 |
| Газ | -5,53 | -0,060 |
|
тарату желілері арқылы тасымалданатын газ |
-0,01 | 0,000 |
| сұйытылған | -21,19 | -0,060 |
| орталықтан жылыту | 1,09 | 0,014 |
| қатты отын | 10,21 | 0,176 |
| домофон | 4,01 | 0,007 |
| Қараша | ||||
|---|---|---|---|---|
| тауарлар мен қызметтер | азық-түлік тауарлар | азық-түлік емес тауарлар | ақылы қызметтер | |
| 2017 | 0,9 | 0,8 | 0,8 | 1,0 |
| 2018 | 0,9 | 1,1 | 0,8 | 0,7 |
| 2019 | 0,7 | 1,2 | 0,5 | 0,5 |
| 2020 | 0,9 | 1,3 | 0,6 | 0,8 |
| 2021 | 0,7 | 0,9 | 1,0 | 0,3 |
| 2022 | 1,4 | 1,8 | 1,6 | 0,8 |
Инфляция – бұл халық жеке тұтыну үшін сатып алатын тауарлар мен қызметтердің белгіленген тізіміне бағаның орташа деңгейінің уақыт бойынша өзгеруін сипаттайтын көрсеткіш.
Салым – көрсеткіш бойынша пайыздық өзгерістің инфляцияның жалпы мәніне әсер ету шамасы.
Инфляция деңгейін сипаттайтын тұтыну бағаларының индексі халық жеке тұтыну үшін сатып алатын тауарлар мен қызметтерге бағаның жалпы деңгейінің уақыт бойынша өзгеруін көрсетеді.
Тұтыну бағаларының индексін есептеу екі көзден алынған ақпарат негізінде жүргізіледі:
- осы мақсаттар үшін арнайы іріктелген сауда нүктелерінде және қызмет көрсету орындарында оларды тікелей тіркеу арқылы жиналған бағалардың өзгеруі туралы деректер;
- халықтың нақты тұтыну шығыстарының құрылымы бөлігінде үй шаруашылықтарын зерттеу материалдары.
Бағалардың өзгеруі туралы ақпарат жинау қалалар мен аудан орталықтарының іріктемелі тобы бойынша, барлық облыс орталықтарында, республикалық маңызы бар қалаларда және астанада жүзеге асырылады. Сауда және қызмет көрсету саласының базалық кәсіпорындарын таңдау жергілікті жерлерде жүзеге асырылады. Зерттеуге әртүрлі сауда жағдайлары бар және жаппай сұранысқа ие тауарларды (қызметтерді) үнемі өткізетін кәсіпорындар ұсынылуы үшін сауданың және ақылы қызметтердің барлық түрлерінің объектілері іріктеледі.
Тұтыну бағаларын байқау және ТБИ есептеу үшін тауарлар мен қызметтер жиынтығы Қазақстанның барлық өңірлері үшін олардың бірыңғай іріктемесін білдіреді. Тауарлар мен қызметтердің тізімі 508 позициядан тұрады, оған халықтың тұтынуында ең көп үлес салмағын алатын ең өкілді түрлер кіреді.
Бағалар туралы ақпарат жинауды баға тіркеушілері тауарды (көрсетілетін қызметті) өткізу орындарында тікелей жүргізеді. Тексеру жүргізілген күні төленген тауарлардың бағасы, салықтарды қоса алғанда, бірақ оларды жеткізгені үшін қосымша алымдарды қоспағанда тіркеледі.
